युनिसेफको सुझाव: बालबालिकालाई समयमै खोप लगाउनु अति आवश्यक, कुन उमेरमा कुन खोप आवश्यक थाहा पाउनुहोस्

एजेन्सी: राम्रो स्वास्थ्यका लागि बालबालिकालाई समय समयमा खोप लगाउनु अति आवश्यक छ, यसले उनीहरूलाई गम्भीर संक्रमण र धेरै प्रकारका प्राणघातक रोगहरूबाट सुरक्षित राख्न मद्दत गर्दछ। खोपको प्रभाव के छ भने दुई–तीन दशकअघिसम्म बालबालिकामा सबैभन्दा बढी मृत्यु हुने रोगहरू अहिले लगभग शून्य अवस्थामा पुगेका छन् ।
तथापि, पछिल्ला केही वर्षहरूमा जसरी धेरै संक्रामक रोगहरूको जोखिम तीव्र रूपमा बढेको छ, बालबालिकाको सुरक्षाका लागि खोप अझ महत्त्वपूर्ण भएको छ।
विज्ञहरुका अनुसार बालबालिकालाई निश्चित उमेरमा कुनै न कुनै रोगको खतरा हुने भएकाले उनीहरुलाई सुझाइएको मात्रामा सही उमेर दिएमा मात्र भ्याक्सिन प्रभावकारी हुन्छ ।

युनिसेफले बालबालिकाको राम्रो स्वास्थ्यसुनिश्चित गर्न खोपको आवश्यकतामा जोड दिएको छ । समयमै खोप नलगाएका बालबालिकामा विभिन्न प्रकारका रोगलाग्ने खतरा हुन्छ, उदाहरणका लागि पोलियोजस्ता रोगले जीवनको गुणस्तरबिगार्न सक्छ । युनिसेफका अनुसार सबै अभिभावकलाई बालबालिकामा खोपको आवश्यकता र यसले ल्याउने फाइदाका बारेमा सचेत गराउनुपर्छ, ताकि हामी बालबालिकालाई स्वस्थ भविष्यको उपहार दिन सकौं । आउनुहोस्, बालबालिकाले कुन खोप प्राप्त गर्नु अति आवश्यक हुन्छ, त्यसमा लापरबाही गर्नु हुँदैन ।

जन्मको समयमा खोप
विज्ञहरूका अनुसार जन्मदेखि १६ वर्षसम्मका बालबालिकालाई नियमित अन्तरालमा खोप लगाउनुपर्छ । जन्मको समयमा, बेसिलस क्याल्मेट (बीसीजी), पोलियो, हेपाटाइटिस बीको पहिलो खुराकको लागि खोप दिइन्छ। पोलियोखोप पाँच वर्षको उमेरसम्मका बालबालिकालाई दिइन्छ । यसले उनीहरुमा पक्षाघातको समस्यालाई टाढा राख्न मद्दत गर्छ । नेपाल अहिले पोलियोमुक्त देशको सूचीमा छ । धेरै रोगको खोपका कारण नेपालमा पनि राम्रो नियन्त्रण भएको छ ।

जन्मेको ६ महिनादेखि एक वर्षसम्मको खोप
पोलियोको दोस्रो डोज जन्मको छैटौं महिनामा दिइन्छ । यो भ्याक्सिनले पोलियो भाइरसबाट बचाउँछ, जुन अत्यधिक संक्रामक रोग हो र स्नायु प्रणालीलाई असर गरेर पक्षाघातको कारण बन्छ। यो भाइरसले मुख्यतया ५ वर्षमुनिका बालबालिकालाई असर गर्छ ।
पेन्टाभ्यालेन्ट भ्याक्सिन पनि छैटौं महिनामा दिइन्छ, यो भ्याक्सिनले पाँच घातक रोगबाट सुरक्षा दिन्छ– मम्प्स, कालो खोकी, टिटानस, हेपाटाइटिस बी र हेमोफिलस इन्फ्लुएन्जा टाइप बी । यसका साथै रोटाभाइरस र न्युमोकोकल कन्जुगेट भ्याक्सिन पनि दिइन्छ ।

दशौं महिनामा पेन्टाभ्यालेन्ट, पोलियो, रोटाभाइरस भ्याक्सिनको दोस्रो भ्याक्सिन दिइन्छ । यी खोपहरू समय(समयमा दोहोरिन्छन्। दादुरा र रुबेला, जापानी इन्सेफलाइटिस नवौंदेखि १२ औं महिनामा र फेरि १६ देखि २४ औं महिनामा दिइन्छ।

पाँच वर्षपछि खोप
बालबालिकालाई पाँचदेखि छ वर्षसम्म डिप्थीरिया पर्टुसिस र टिटानस, १० औँ वर्षमा टिटानस र वयस्क डिप्थीरिया र १६ औँ वर्षमा वयस्क डिप्थीरियाको बुस्टर डोज दिइन्छ ।स्वास्थ्य विज्ञहरू भन्छन् कि यी खोपहरू सबै बच्चाहरूलाई दिन को लागी धेरै महत्त्वपूर्ण छन्, सबै आमाबाबुले यो सुनिश्चित गर्नु पर्दछ कि उनीहरूको डोज समयमै प्राप्त हुन्छ। बालबालिकालाई विभिन्न प्रकारका गम्भीर रोगको जोखिमबाट जोगाउन र उनीहरूमा हुने मृत्युदर घटाउन खोप आवश्यक छ । अधिकांश खोप सरकारी स्वास्थ्य केन्द्रमा नि:शुल्क उपलब्ध छन् ।

(यो लेख युनिसेफद्वारा सार्वजानिक गरिएको सुचनामा आधारित छ।)